Aerodinamizm
bir taşıma firmasının ekonomisine, pek çok kimsenin düşündüğünün aksine,
çok önemli etkisi olan bir faktördür. Çünkü, daha yüksek hava direnci
daha fazla güç gereksinimi demek olup; bu da daha fazla yakıt sarfiyatı
demektir. Tarif bu kadar basittir. Ancak Volvo Kamyon’daki aerodinamik
paneller sayesinde önemli miktarda yakıt tasarrufu sağlanmaktadır.
Aerodinamik kamyon tasarımı sırasında en önemli husus havanın şöför
mahallinin her bölgesine eşit kuvvet uygulamasını sağlamaktır. Köşeli
kenarları olan bir araçta hava araç yüzeyine tam olarak sarılarak
akamaz. Onun yerine, yüzeyden uzaklaşır ve şiddetli bir girdap yapıp
köşenin arkasına döner ve bu ilimde anafor olarak adlandırılan ters hava
akımını meydana getirir.
Volvo Kamyon’daki aerodinamik uzmanı Linus Hjelm bunu şöyle
açıklıyor: ”Araç arkasında oluşan anafordaki bu havayı araç tekrar
kendine doğru çeker bu nedenle aracın ileri hareketini sağlayan kinetik
enerjide kayıp oluşur. Eğer bu anafor yok edilebilir ise aracı ileri
doğru hareket ettirmek için daha az enerjiye gerek olacaktır.”
Kamyon tasarımı yaparken, bu anafor etkisini yok edebilmek için daha
büyük yarıçaplı köşeler yaratılarak daha yuvarlak şekiller elde edilir.
”Genel kural olarak bir köşenin yarıçapı araç genişliğinin yüzde
10’u olmalıdır. Eğer kamyonu bu oranlarda tasarlayabilirsek birinci
önceliği yerine getirmiş ve kötü bir aerodinamik tasarım yapmaktan
kurtulmuş oluruz.”
PROJENİN İLK BÖLÜMÜNDE kamyonun CAD çizimleri yapılarak araç
etrafında hava akışını temsil eden rüzgar tüneli simulasyonları
mühendisler tarafından bilgisayar ortamında gerçekleştirilir. Burada
bağımsız birimlerin de - örneğin dikiz aynalarının - hava direncine ne
kadar etki ettiklerini hesap etme olanağı vardır. Proje ilerledikçe,
daha doğru neticeler elde etmek için mühendisler gerçek rüzgar tüneli
testleri uygularlar.
Yarıçapları doğru tasarlamanın yanısıra kamyona takılacak diğer ek
donanımının tasarımı da aracın köşelerine daha fazla yuvarlaklık sağlama
açısından çok önemklidir. Hava aracın köşelerinde en yüksek hıza
ulaşır, bu sebeple köşelere takılan parçalar hava direncini artıran bir
etki gösterirler.
Linus Hjelm: “Köşelerdeki bu ilave farlar, reklam panoları veya
Michelin adamı gibi donanımlar daha fazla hava direncine ve dolayısyla
artan yakıt tüketimine neden olurlar” diyerek ekliyor; ”bu gibi ek
donanımlar için en uygun yer havanın yanlara doğru akmasından önce
neredeyse tamamen durağan olduğu şöför mahallinin orta kesimleridir.”
Bunun tersi de doğrudur - aracın aerodinamik verimliliğini önemli ölçüde artıran donanım da bulunmaktadır.
Linus Hjelm’e göre bugüne kadar uygulanan en etkili yardımcı donanım
tavana monte edilen rüzgarlıklardır. Bu sayede hava akımının araç tavanı
üzerinden geçerek araçtan daha yüksekte olan römork duvarına direkt
olarak çarpması engellenir ve şöför mahalli üzerinden geçen hava römork
tavanına düzgün bir şekilde akarak ulaşır. Tavana monte edilen rüzgarlık
değişik romork tiplerinin yüksekliklerine uyum sağlayabilecek ve aynı
zamanda çekici ve römork arasındaki boşluğu mümkün olduğunca
kapatabilecek şekilde ayarlanabilme olanağına sahiptir. Tavan
rüzgarlığının etkisini daha da geliştirmek için bu rüzgarlık çok
dikleştirilir ise aradaki boşluğu kapatmak için arada ikinci bir
rüzgarlık daha konabilir.
Linys Hjelm: ”Tavana monte edilen rüzgarlıkları değişik römork
yükseklikleri ve açıklıklarına göre test ederek şöför el kitabına nasıl
ayar yapılacağı hakkında bilgileri koyarız.” Şöför mahallinin yan
arkasına monte edilen yan rüzgarlıklar da tavana monte edilen
rüzgarlıklar ile aynı şekilde iş görürler.
Rüzgarlıklar yüksek
ortalama süratlerde seyreden yüksek çekici römork bileşimlerinde en iyi
neticeyi vermektedirler (diagrama bakınız).
Ön ve arka tekerlekler arasını kapatan yan kaplamalar yakıt tasarrufu sağlayan diğer bir önemli detaydır.
Bunlar hem kamyon ve hem de çekicilerde yakıt tassarufu açısından
yarar sağlarlar. Ancak daha uzun aks aralığı olan van tipi kasalı
kamyonlarda etkileri daha fazladır.
Rüzgarlık araca uygun olacak şekilde seçilmelidir. Bu kural hem yarı
römorklar hem de kamyonlar için geçerlidir. Volvo’nun rüzgarlıkları
rüzgar tunellerinde yapılan ve yolda gerçekleştirilen yoğun testler
sonucunda geliştirilmişlerdir ve mümkün olan en iyi yakıt tasarrufunu
sağlarlar.
Neticede önemli olan gidilecek yere en az hava direnci ile
karşılaşarak ulaşmaktır. Araç aerodinamizm yönünden ne kadar verimli ise
havayı o denli iyi bölerek gidiyor ve daha az enerji ve yakıt tüketiyor
demektir. ¦
Yüksek hızlar hava direncinin yakıt tüketimi üzerindeki etkisini
arttırırlar. Burada rüzgarlık takılmış (yeşil) ve rüzgarlık olmayan
(kırmızı) hallerdeki yakıt tüketimi arasındaki farkı görmekteyiz.
Aeorodinamik bilgileri
¦ Hızlar artsa bile rüzgarlıklar her zaman kazanç sağlarlar.
¦
En yüksek aerodinamik etki yan paneller, şasi yan kaplamaları ve
aerodinamik jant kapakları ile bütünleşen tavana monte rüzgarlıklar ile
elde edilmektedir.
¦ Birçok tavana monte rüzgarlık ayarlanabilir
tiptedir. Kasa veya römork ile aradaki mesafeye dikkat ederek
ayarlanmaları gerekir. Normalinden sadece 10 cm daha alçak monte edilen
bir rüzgarlık 100 kilometrede bir litre daha fazla yakıt tüketimine
neden olur.
Bu döküman Volvo Trucks Magazin web sitesinden alınmıştır.
http://magazine.volvotrucks.com/tr/Articles/International/20051/09/Hava-direnci---Bir-yakt-hrsz/Hava-direnci---Bir-yakt-hrsz/